Alle prikkels vragen energie
Toen ik 26 jaar was, heb ik een zware burn-out gehad. Al wist ik op dat moment niet wat ik had; het woord ‘ burn-out’ was nog niet in zwang. Mijn huisarts had het wel over ‘uitputting‘. Het was redelijk ernstig: ik kon niets meer verdragen. Zo kon ik geen TV meer kijken, geen winkel meer in en geen gesprek meer voeren. Het was allemaal te veel. Pas later leerde ik over ‘prikkels’ en hoe alle prikkels energie vragen. Ik was zo lang overprikkeld geweest, dat mijn zenuwstelsel eigenlijk zei ‘GENOEG!!’.
Nu, anno 2023, is het begrip ‘overprikkeling‘ een soort van ingeburgerd. Mijn inziens ook, omdat er meer bekend is over hoogsensitiviteit. Er zijn boeken vol geschreven over hoogsensitiviteit (HSP) en dat het kunnen opvangen van meerdere signalen (prikkels) tegelijkertijd een bijzondere gave is maar je ook sneller vermoeid kan maken. We kijken allang niet meer op als iemand aangeeft ‘een beetje overprikkeld te zijn’. Wat we verstaan onder overprikkeling is ook per persoon verschillend. De één bedoelt ermee dat het licht te fel is en geluid hard binnenkomt, de ander bedoelt ermee dat er teveel tegelijkertijd gebeurt in samenhang met een overvolle agenda. Maar wat is overprikkeling volgens de wetenschap eigenlijk?
Wetenschappelijk begrip
Volgens S. van der Stigchel, hoogleraar cognitieve psychologie, weet de wetenschap nog niet goed wat overprikkeling nu precies is. Van mensen met hersenletsel, schizofrenie, autisme is bekend dat ze vaak last hebben van prikkels. Er is nog niet helder in kaart gebracht wat overprikkeling in het brein betekent. Overprikkeling blijkt lastig te meten (bijvoorbeeld door electronen op het brein te plakken). Op dit moment proberen wetenschappers door middel van een vragenlijst als Highly Sensitive Person Scale het een en ander in kaart te brengen.
Uit onderzoek naar hoogsensitiviteit blijkt dat 20 procent van de Nederlandse bevolking een grote gevoeligheid voor prikkels rapporteert. Als je hoogsensitief bent neem je dingen waar die anderen niet waarnemen, zoals energie en stemmingen van mensen. Ook dan krijg je meer prikkels binnen. Toch zou ik zelf pleiten voor een onderscheid tussen -tijdelijke- overprikkeling bij een gezond brein en de gave van hoogsensitiviteit.
Ingebouwd filter tegen prikkels
Ieder mens heeft een ingebouwd filter, waardoor niet alle prikkels binnen komen. Als je aan alles aandacht zou besteden, word je gek. Volgens Judith Homberg, hoogleraar translationele neurowetenschappen, zou je kunnen zeggen dat dit filter bij mensen die snel overprikkeld raken minder goed werkt. (bron: artikel ‘Ik ben overprikkeld (…) van Anna van den Breemer, de Volkskrant 21 oktober 2023.)
Meer weten? Lees ook eens het boek: Overprikkeld brein van ex-model en ondernemer Charlotte Labee. Meer lezen over prikkels verminderen, lees dan het volgende blog.
Bron: artikel ‘Ik ben overprikkeld (…) van Anna van den Breemer, de Volkskrant 21 oktober 2023.